Dobiegł właśnie końca realizowany przez Fundację „Oikonomos” projekt pt. „Lato z wielokulturowym dziedzictwem - V edycja”. Jego głównym działaniem była organizacja w dn. 25 sierpnia – 3 września br. w Akademii Supraskiej letniego obozu dla młodzieży, która chciała przeznaczyć część swojego wakacyjnego czasu na wolontariat przy zabytkowych obiektach Podlasia. W tym roku – wyjątkowo, ze względu na sytuację epidemiczną – postanowiliśmy pracować na zewnątrz, świeżym powietrzu, dlatego też projektem objęliśmy następujące obiekty:

cmentarz prawosławno-ewangelicki w Łapach-Osse, wpisany do Rejestru Zabytków pod nr rej.: A-479 z dn. 27.11.2012,
cmentarz prawosławny w Kożanach, wpisany do Rejestru Zabytków pod nr rej. A-144 z dn. 14.12.2005,
cmentarz cerkiewny w Topilcu, wpisany do Rejestru Zabytków pod nr rej. A-91 z dn. 23.10.1975

oraz pozostałości po dawnym cmentarzu w Surażu.

Wolontariusze przyjechali z różnych miejscowości, zarówno z Podlasia, jak i z drugiego końca Polski. Podczas 10-dniowego obozu uczestniczyli w zajęciach warsztatowych w Akademii Supraskiej, podczas których pod okiem specjalistów uczyli się wypełniać karty ewidencyjne zabytków oraz fotografować obiekty, a następnie ruszyli w teren, gdzie brali udział w porządkowaniu cmentarzy, karczowaniu krzewów, koszeniu i usuwaniu chwastów. Było to zaledwie przygotowanie do ich głównego zadania - sporządzenia dokumentacji fotograficzno-opisowej zabytkowych nagrobków i krzyży na terenie prawosławnych cmentarzy w czterech nadnarwiańskich miejscowościach. Pogoda nie zawsze dopisywała, ale pomimo deszczu wolontariuszom udało się uwiecznić dla przyszłych pokoleń aż 248 nagrobków znajdujących się na zabytkowych nekropoliach. W Surażu młodzież wykonała wspaniałą pracę przywracając ostatnie ślady po prawosławnej społeczności w tych rejonach – zadbała o krzyż oraz pozostałości po dwóch nagrobkach. Oprócz dokumentacji fotograficznej, którą zebrali uczestnicy obozu, wolontariusze przygotowali też opisy inwentaryzacyjne w kartach ewidencyjnych. Ĺťaden z uczestników obozu nie spodziewał się, że istnieje tak wiele różnych form krzyży nagrobnych. Sposób kucia, odlewania, ciosania, użycie różnorodnych materiałów do tworzenia nagrobków – wszystkie te wyróżniki zaczęły być widoczne dla młodych adeptów inwentaryzacji zabytków, którzy angażowali się coraz bardziej, odkrywając kolejne tajemnice pod okiem pracownika Muzeum Ikon w Supraślu.

Fundacja już po raz piąty realizowała projekt zatytułowany „Lato z wielokulturowym dziedzictwem”, dofinansowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w ramach programu Wspólnie dla dziedzictwa. Podczas poprzednich czterech edycji dzięki nieocenionej pracy wolontariuszy udało się zewidencjonować oraz utrwalić w formie katalogów inwentaryzacyjnych wyposażenie zabytkowych cerkwi w Choroszczy, Fastach, Topilcu, Królowym Moście, Supraślu, Topolanach, Folwarkach Tylwickich, Wasilkowie, Gródku, Nowej Woli i Michałowie.

Po tegorocznych działaniach młodzieży także zostanie trwały ślad - dwie tablice informacyjne, ustawione przy nieczynnym już cmentarzu ewangelicko-prawosławnym w Łapach-Osse i cmentarzu prawosławnym w Surażu, przypominające o historii tych miejsc. Powstała też broszura z mapą zinwentaryzowanych cmentarzy oraz informacjami o istniejących tu niegdyś świątyniach. Zachęca ona do zapoznania się z lokalną spuścizną kulturową północno-wschodniej Polski, a także do odbycia wycieczki szklakiem zapomnianych cmentarzy wzdłuż Narwi – jesienią samochodem, a latem może kajakiem?

Osobnym elementem projektu było spotkanie „Ostatnia droga”, zorganizowane w Akademii Supraskiej w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2020. Spotkanie organizowane 19 września br. pozwoliło uczestnikom spojrzeć na śmierć oraz związane z nią obrzędy jak na czas przejścia z życia doczesnego do wieczności, a także oswoić ostatnią drogę, w którą każdy z nas kiedyś się wybierze. W trakcie spotkania można było wysłuchać wykładu dotyczącego obrzędowości pogrzebowej z perspektywy kultury pogranicza. Został on poprzedzony koncertem pieśni pogrzebowych w wykonaniu młodzieżowego zespołu Zatopieni w historii z Topilca. Widzowie mieli też okazję obejrzeć zdjęcia zabytkowych krzyży nagrobnych z Łap, Kożan, Topilca i Suraża, zebranych przez uczestników obozu. Są one udostępnione także na stronie projektu na Facebooku: @latozwielokulturowymdziedzictwem.
To było pierwsze wydarzenie, które transmitowaliśmy online, a zapis nagrania ze spotkania jest dostępny na naszym kanale na Youtubie.


Zapraszamy także do obejrzenia zdjęć z projektu, które znajdują się na specjalnie poświęconym temu projektowi profilu na Facebooku.





Projekt został dofinansowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa
w ramach programu „Wspólnie dla dziedzictwa”.